ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ-Η Εξέγερση του Πάσχα (Easter Rising,Éirí Amach na Cásca στα ιρλανδικά),24-29/04/1916)
”…Being certain that they and I But lived where motley is worn:
All changed,changed utterly:
A terrible beauty is born…”
Από το ποίημα ”Easter 1916” William Butler Yeats
Στην ιστορία όλωντων εθνών υπάρχουν σημεία καμπής.Είναι εκείνα τα γεγονότα που έχουν τη δύναμη να διαμορφώνουν τη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων που τα συγκροτούν.Μπορεί να είναι θριαμβευτικές νίκες η και οδυνηρές ήττες.Ιδιαίτερα οι τελευταίες όμως είναι εκείνες που βάζουν τη σφραγίδα τους στη μελλοντική εξέλιξη των κοινωνιών που διαμορφώνονται στο διάβα των αιώνων.Δεν υπάρχει κάτοικος σ’ αυτό τον πλανήτη που να μη γνωρίζει τις Θερμοπύλες·αλήθεια,γιατί;Διότι λάμπει και θα λάμπει αιώνια στη συνείδηση του κάθε ανθρώπου αυτό το μίγμα αποκοτιάς,περηφάνειας και αγάπης γιά την ελευθερία,που συγχωνεύτηκε αξεδιάλυτα με το αναπόφευκτο της θυσίας,με τη βεβαιότητα της επερχόμενης συντριβής και τελικά με το πέρασμα στην αθανασία… Είναι ένα ιστορικό γεγονός που σφράγισε την εθνική μας ταυτότητα…Γιά πάντα….
Όμως υπάρχουν κι’ άλλοι λαοί που είχαν τις δικές τους Θερμοπύλες…Τα γεγονότα που θα σας εξιστορήσω αναφέρονται σε μία εξέγερση λίγων απέναντι σε πολλούς,ανίσχυρων απέναντι σε πανίσχυρους,ρομαντικών της ελευθερίας απέναντι σε πραγματιστές της κυριαρχίας…Τα γεγονότα της εξέγερσης του Πάσχα του 1916 στην Ιρλανδία,που τότε ήταν ολόκληρη κάτω από βρετανική κατοχή,και γιά τα οποία είχα μία τυπική ενημέρωση προερχόμενη από βιβλία και άρθρα,τα πληροφορήθηκα σε όλη τους την έκταση επισκεπτόμενος το νησί πριν από πολλά χρόνια και με άγγιξαν μ’ έναν τρόπο που μ’ έκανε ν΄αναρωτηθώ αν είμαι λίγο…Ιρλανδός.Όμως η απάντηση είναι προφανής·μ’ αυτόν το τρόπο θ’ άγγιζαν κάθε Ελληνα…Τον λόγο τον εξήγησα λίγο πιό πάνω…
Τον Απρίλιο του 1916 ο Α’ Π.Π βρίσκεται στον δεύτερο χρόνο του,ενώ χιλιάδες Ιρλανδοί,οι οποίοι είναι υπήκοοι της Βρετανικής Αυτοκρατορίας,στρατεύονται στην υπηρεσία των καταπιεστών τους,στέλνονται στο σφαγείο των χαρακωμάτων του δυτικού μετώπου στη Φλάνδρα και κομματιάζονται από τις οβίδες,ακρωτηριάζονται από τα σράπνελς,θερίζονται από τα πολυβόλα,σφαγιάζονται από τις ξιφολόγχες,δηλητηριάζονται από τ’ αέρια όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι στρατιώτες,σύμμαχοι η εχθροί,σε μέρη όπως στο Πασεντέλε,το Αράς,το Ύπρ…
Η κατοχή της Ιρλανδίας από το βρετανικό στέμμα διαρκεί σχεδόν πέντε αιώνες και πίσω στη πατρίδα ο πόθος γιά την ελευθερία δεν σβήνει.Έχουν προηγηθεί πολλές προσπάθειες γιά την απελευθέρωση,αλλά όλες έχουν καταπνιγεί με βιαιότητα και κτηνωδία.Γιά τον Άγγλο,ο “Πάντυ”,που συμβολίζει τον μέσο Ιρλανδό,θα κάνει ότι του πούν.Δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν υποδεέστερο είδος ανθρώπου,μιά καρικατούρα κατάλληλη γιά νούμερα επιθεωρήσεων…Υπακούει;Καλώς!Διαμαρτύρεται;Ξύλο και φυλακή.Επαναστατεί;Εκτέλεση!Πεινάει γιατί η ιρλανδική πατάτα,που ήταν το βασικό είδος διατροφής του,σαπίζει από μύκητες (1847,”Η μεγάλη πείνα”);Άφησέ τον να πεθάνει από την πείνα,προέχει το laissez faire γιά τη διατήρηση της τιμής του προϊόντος στο χρηματιστήριο και όχι η ανθρωπιστική βοήθεια.Αν δεν του αρέσει,να μεταναστεύσει (έτσι εξηγείται και η ύπαρξη συμπαγών κοινοτήτων ιρλανδικής καταγωγής κυρίως στις ΗΠΑ,στον Καναδά,στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία).
Όμως όσοι Βρετανοί διάλεγαν να εγκατασταθούν στο νησί,γοητεύονταν από τον τρόπο ζωής των κατοίκων και έγιναν ”ιρλανδικότεροι των Ιρλανδών”.Η χώρα μπορεί τεχνολογικά να ήταν πίσω,αλλά σε επίπεδο ανθρώπινων σχέσεων η κοινωνία της ήταν λιγότερο υλιστική,περισσότερο πνευματική,πλουσιότερη πολιτιστικά και βαθιά-όχι υποκριτικά-αξιοπρεπής,τα δε αγγλικά που μιλούσαν και κυρίως έγραφαν,ήταν ισάξια η και ανώτερα των επικυρίαρχών τους (θυμηθείτε μόνο πόσοι συγγραφείς και ποιητές που έγραφαν στ’ αγγλικά ήταν Ιρλανδοί).
Η προτεσταντική μειοψηφία του νησιού δεν συμμεριζόταν τα αντιβρετανικά αισθήματα και η δική τους παραστρατιωτική οργάνωση ήταν υπέρ της διατήρησης της κυριαρχίας του στέμματος,όμως η καθολική πλειοψηφία συσπειρώνεται πίσω από από το ημινόμιμο κόμμα της ανεξαρτησίας,το Sinn Féin (Εμείς Μόνοι),μιά μετάφραση που μόνο κατά προσέγγισιν μπορεί ν’ αποδώσει την περίπλοκη ιρλανδική έννοια που κρύβουν αυτές οι δύο λέξεις.Οι Ιρλανδοί πίστευαν κατά τη διάρκεια της μακραίωνης σκλαβιάς τους ότι κάποια άλλη χώρα θα τους βοηθούσε ν’ απελευθερωθούν,όμως η σκληρή πραγματικότητα τους έδειξε ότι δεν θα μπορούσαν να στηριχτούν πουθενά αλλού παρά μόνον στις δικές τους δυνάμεις…Sinn Féin λοιπόν…
Ο στρατιωτικός βραχίονας του κόμματος (από το 1858) είναι ο I.R.B (Irish Republic Brotherhood ο οποίος αργότερα μετεξελίχτηκε στον I.R.A,όπου Α σημαίνει Army,στην Βόρεια Ιρλανδία),και από τη σύστασή του και μετά έχει εξαπολύσει ένα πλημελλώς οργανωμένο και μάλλον αναιμικό αντάρτικο απέναντι στο βρετανικό στρατό σε όλο το νησί,όμως το πλήρωμα του χρόνου για την εθνική αποκατάσταση φαινόταν να έχει φτάσει.Ισχυροί οικονομικά αμερικανοϊρλανδοί χρηματοδοτούν την οργάνωση,ενώ φορτία όπλων έρχονται από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από τη Γερμανία,η οποία είχε κάθε λόγο να υποδαυλίσει μιά εξέγερση στα νώτα ενός από τους δυνατότερους αντιπάλους της.Παρά ταύτα όμως,η στελέχωση των ένοπλων ομάδων δεν μπόρεσε ν’ αποδώσει πιό πολλούς από 1.500 μαχητές,με τη συντριπτική τους πλειοψηφία να μην είναι τίποτα περισσότερο από ‘’πολίτες μ’ ένα τουφέκι’’.Από την άλλη πλευρά υπήρχαν τουλάχιστον 10.000 πάνοπλοι άντρες της Iρλανδικής Βασιλικής Αστυνομίας από την προτεσταντική μειονότητα,όλοι πιστοί στην αυτοκρατορία,και απεριόριστες βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις,όχι μόνον εκείνες που έδρευαν στο νησί αλλά και μονάδες που μπορούσαν εύκολα και γρήγορα να προστρέξουν λόγω γεωγραφικής εγγύτητας της Ιρλανδίας με τα μητροπολιτικά εδάφη της αυτοκρατορίας.Η μόνη αμυδρή ελπίδα που είχαν οι επαναστάτες ήταν μήπως ξεσηκωνόταν ο πληθυσμός των μεγάλων πόλεων της χώρας αλλά αυτά δεν ήταν εύκολα πράγματα…
Τα ξημερώματα της 24ης Απριλίου (Δευτέρα του Πάσχα) εμφανίστηκαν σε πολλά σημεία της πόλης του Δουβλίνου τοιχοκολλημένες αφίσες που καλούσαν τον πληθυσμό σε εξέγερση,ενώ οι υπογραφές επτά ανδρών ήταν κάτω από το κείμενο.Αξίζει εδώ να κάνουμε μιά αναφορά στα ονόματα αυτών των παλληκαριών που πλήρωσαν την υπογραφή τους με τη ζωή τους…Thomas Clarke,Sean Mac Diarmada,Patrick Pearse,James Connolly,Thomas Mac Donagh,Eammon Ceannt,Joseph Plunkett.Λίγο αργότερα οι δυνάμεις των επαναστατών καταλαμβάνουν κύρια σημεία της πόλης (Δικαστικό Μέγαρο Four Courts,Liberty Hall,Γήπεδο St.Stevens,Κεντρικό Ταχυδρομείο και άλλα) και οι μάχες αρχίζουν…Πέντε ημέρες αργότερα,τα πάντα έχουν τελειώσει…
Οι επικεφαλής της εξέγερσης (υπήρχαν και άλλοι πέραν αυτών που υπέγραψαν την διακήρυξη) συλλαμβάνονται και οδηγούνται στην απαίσιας φήμης φυλακή του Δουβλίνου Kilmainham Gaol (Jail,Φυλακή),εκτός από τον Michael Collins,ο οποίος έγινε ηγέτης της αντίστασης που θα δυνάμωνε ολοένα μέχρι και την απελευθέρωση (1923).Δικάζονται και καταδικάζονται όλοι σε θάνατο πλήν του Éamon de Valera,μελλοντικού προέδρου της Ιρλανδικής Δημοκρατίας,o οποίος γλίτωσε τη ζωή του με ποινή φυλάκισης λόγω της αμερικανικής του υπηκοότητας.
Οι εκτελέσεις γίνονται στην εσωτερική αυλή της φυλακής,με τα σημάδια από τις σφαίρες να φαίνονται ακόμα πάνω στον πέτρινο τοίχο…Λεπτομέρεια:Ο James Connolly είχε συλληφθεί άρρωστος και τραυματισμένος με σπασμένους και τους δύο αστραγάλους του…Εκτελέστηκε καθιστός…
Έχω σταθεί γιά λίγα λεπτά πλάι σ΄αυτόν τον τοίχο,πάνω στον οποίο υπάρχει μιά λιτή αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των εκτελεσμένων στο όνομα της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας…Συγκλονίστηκα και οργίστηκα…Δάκρυσα και αγρίεψα μαζί…Ο βαρύς συννεφιασμένος ουρανός,οι εικόνες της φυλακής,οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου,η πανταχού παρούσα αύρα αυτού του τόπου του μαρτυρίου με κατέλαβε,με μετέφερε στο τότε…
Η βαρβαρότητα της καταστολής από τους Βρετανούς σκόρπισε ένα κύμα αηδίας και οργής σε όλη την Ιρλανδία.Η εξέγερση του Πάσχα απέτυχε εξ ολοκλήρου…Κι’ όμως πέτυχε εξ ολοκλήρου…Μετά από αυτή την εβδομάδα η διατήρηση της βρετανικής κατοχής είχε απλά καταστεί αδύνατη.Ήταν μιά τραγωδία που μετατράπηκε σε θρίαμβο…Θ’ ακολουθούσαν κι’ άλλες τραγωδίες…Όμως οι Ιρλανδοί επτά χρόνια αργότερα,θ’ απελευθέρωναν το μεγαλύτερο μέρος της πατρίδας τους,δημιουργώντας την Δημοκρατία του Έιρε (Poblacht na hÉireann)…Οι ίδιοι…Μόνοι τους… ΥΠΟΓΡΑΦΗ :ESR